Bandha’s zijn een wezenlijk onderdeel van de Yoga. 
Hoe gebruik je ze en wat levert dat op ?

Manju Jois, de zoon van de alom bekende Yogi Pathabis Jois – de man die in de vorige eeuw de Astangha yoga naar het westen bracht – verzekerde me dat het begrijpen en volledig ervaren van het effect van het gebruik van de bandha’s een never ending story is en misschien wel  meerdere levens in beslag neemt…. Dat stelde me gerust  Ik kon het dus nog niet volledig beheersen want – zo bedacht ik mezelf – dit is vast het eerste leven dat ik dit leer.

In dit blog deel ik graag mijn kennis en ervaring over bandha’s, die ik in de loop van mijn 30 jaar beoefenen van Yoga heb opgedaan. In het blog hierna leg ik de oceaan-adem uit waarbij de bandha’s een belangrijke rol spelen. Veel hierover heb ik geleerd van een reeks geweldige  teachers zoals voorgenoemde Manju Jois, David Williams, Shiva Rea, Alberto Paganini en Arnold Abrahams.

Wat zijn bandha’s ?

Banda’s zijn een serie innerlijke poorten van energie in het subtiele lichaam die de regulatie van de stroom, of flow, van levensenergie bijstaan. Ze worden ook wel vertaald als ‘slot’ de Mula bandha wordt de ‘root-lock-bandha’ genoemd. Hiermee wordt bedoeld dat de banda’s ervoor zorgen dat de energie niet ‘weg vliegt’ maar opgenomen en gestuurd wordt in je systeem.

Je kunt ze voorstellen als kleppen die net als in de bloedvaten de bloedstroom in een richting leiden. Doordat het hart pompt wordt het bloed in de slagaderen gestuwd. De kleppen in de slagaderen zorgen ervoor dat het bloed niet terugstroomt naar het hart, maar doorstroomt van het hart af verder het lichaam in.

Op vergelijkbare manier reguleren de bandha’s de stroom van prana – levensenergie – door de energiebanen of nadi’s (meridianen). 

De prana doorstroomt en voedt ons subtiele lichaam en balanceert het zenuwstelsel.

Als we de bandha’s gebruiken wordt de energie zo geleid dat die zich via de nadi’s verder verspreidt. Op die manier komt de energie ook diep in het fysieke lichaam en wordt op celnivo opgenomen. 

Geïntegreerd in de yoga

Het gebruiken van bandha’s is een geïntegreerd onderdeel van Ashtanga-, power- en flow yoga en de Kundalini yoga. Ze kunnen niet worden doorgrond met alleen mentale krachten, maar wel door oefening en ervaring. Het gebruiken van bandha’s is overigens meer dan het gebruik van je ‘core’ waarmee vaak alleen het aanspannen van de buispieren wordt bedoeld. 

Door te vertellen over bandha’s en uit te leggen hoe je bandha’s kunt activeren, worden de eerste zaadjes van bewustzijn erover geactiveerd. De rest is aan jou…door je yoga beoefening en je ontwikkeling daarin, zal het bewustzijn zich verder ontwikkelen en zal je het effect van het hanteren in je dagelijks leven steeds krachtiger ervaren. 

Wat brengt het toepassen van de bandha’s en Uijaij adem mij tot nu toe?

• Stevige gronding 
• Stabiliteit in bekken en rug 
• Betere balans
• Bekkenbodem blijft meedoen in bewegingspatroon dus op latere leeftijd kan dit nare klachten voorkomen zoals druppeltjes verlies 
• Meer zelfbewustzijn
• Bij mezelf blijven en minder hinder hebben van prikkels vanuit de omgeving 
• In mijn kracht staan ook fysiek rechtop staan – moeiteloos vanuit de energie 
• Het denken is rustig en gericht op het hier en nu
• Bewustzijn
• Ondersteuning bij het reguleren van emoties
• Vitale energie en de mogelijkheid de energie te sturen
• Diepe rust 
• En meer…

Er worden drie bandha’s specifiek gebruikt tijdens yoga, namelijk de Mula Bandha, Uddiyana Bandha en de Jalandhara Bandha. De drie samen heet de Mahabandha.

Mula Bandha

Dit is de ‘root lock’ bandha, wortelslot. Dit heet zo omdat het bij het bekkenbodem , je basis- je fundament ligt. 

Bij mannen ligt het op het perineum tussen de anus en de geslachtsdelen.

Bij vrouwen ligt het bij het uiteinde van de baarmoedermond. ( Swami Buddhananda)

Om deze bandha te activeren helpt het je bijvoorbeeld om voor te stellen dat je nodig naar toilet moet, maar het op moet houden. Welke spieren gebruik je? Bij deze actie gebruik je eigenlijk te veel spieren, voor het activeren van de mula bandha kun je de aanspanning van spieren minder maken totdat je nog maar subtiel aanspant. (Met name de anus hoeft niet overmatig te worden aangespannen) Eigenlijk gaat het om het liften van het perineum. Dames kunnen zich voorstellen dat ze hun tampon ‘vasthouden’. 

In het begin kan het zijn dat het gebruik van mula bandha af en toe wegvalt. Door te oefenen merk je dat je de mula bandha uiteindelijk permanent kunt blijven gebruiken. Je leert ook om de mate waarin Mula bandha wordt gebruikt te variëren. Mula bandha houdt de bekkenbodemspier krachtig en reguleert de vitale energie.

Hier in het westen blijkt de bekkenbodem op wat oudere leeftijd vaak niet mee te doen in het bewegingspatroon van buik- rug en bekkenbodemspieren. Uit een onderzoek van TNO, een paar jaar geleden blijkt dat mensen die volgens beeldopname dusdanige structurele afwijkingen hebben aan hun rug dat klachten te verwachten zijn, toch nauwelijks of geen klachten hebben bij een goede samenwerking van deze drie spiergroepen! 

Uddiyana Bandha

Uddiyana Bandha betekent ‘omhoogvliegen’: het brengt de energie vanuit het bekken omhoog.

Je gebruikt de uddiyana bandha als je volledig uitademt en daarbij de onderbuik naar binnen en omhoogtrekt en tegelijkertijd het diafragma optrekt. Dit niveau van aanspannen wordt voornamelijk gebruikt tijdens specifieke ademtechnieken. Ook met deze bandha leer je variëren/ doseren in de mate waarin je die gebruikt, je kunt tijdens de Uddiyana bandha tijdens de yogaserie niet permanent zo sterk gebruiken.

Gedurende de yogaserie kun je de uddiyana bandha gebruiken door een plek een handbreedte onder je navel (het Ki-punt of hara-punt, of centrum) stil te houden, niet te laten bewegen. Stel je bijvoorbeeld een touw voor dat vastzit in dit punt en naar achteren loopt en aan je wervelkolom zit vastgebonden. Zo kan het diafragma iedere inademing naar beneden en je ribben kunnen spreiden opzij, naar voren en achteren waardoor je longen zich volledig kunnen vullen. De borst moet soepel blijven, zodat die zich met lucht kan vullen op de inademing. 

Op de uitademing kunnen de onderbuik spieren meer aangespannen worden om de longen helemaal leeg te maken. Daarna moeten deze spieren weer meer ontspannen om de inademing toe te kunnen laten. Ze blijven zo aangespannen dat op de inademing de buik niet naar voren beweegt. Dit moet nauwkeurig gebeuren: als je te veel aanspant wordt de adem eerder belemmerd dan ondersteund. Ook de uddiyana bandha wordt de hele yogaserie gebruikt.

Jalandhara Bandha

Dit is het ‘kin slot’. Het wordt niet altijd zo krachtig ingezet als de andere twee bandha’s. Het gebeurt soms vanzelf dat deze bandha actief is, bijvoorbeeld tijdens schouderstand (kaars). Het wordt het echter intensief gebruikt bij pranayama. Om Jalandara bandha te gebruiken breng je je kin naar voren en trekt hem daarna in naar de holte in de hals waar de twee sleutelbeenderen beginnen, op de benige uitsteeksels onder je ademsappel. Deze bandha speelt een belangrijke rol bij de oceaan adem die ik in het volgende blog belicht. 

Als je alle drie de Bandha’s tegelijkertijd gebruikt wordt dat Mahabandha genoemd, het grote slot. Bandha’s zijn een geïntegreerd onderdeel van Ashtanga-, power- en flow- vinyasa en kundalini yoga. Het bewustzijn van de werking van de bandha’s zal door je yoga beoefening en je ontwikkeling daarin verder toenemen. 

Hopelijk is dit helpend en ik ben benieuwd wat het toepassen van de bandha’s jou brengt.

Als je vragen hebt hoor ik ze graag! ?